W poprzedni piątek, w kampanii Apteczka Security opisywaliśmy jak poradzić sobie w sytuacji, w której hacker przejmie kontrolę nad samochodem (zhackuje go). W tym tygodniu napiszemy o tym, jak sobie poradzić ze “zhakowaną” pocztą elektroniczną oraz jak sprawdzić czy Twoje dane, hasło i e-mail wyciekły do Internetu.

Czy zdarzyło Ci się kiedyś, że nie mogłeś się zalogować na własne konto e-mail albo miałeś wrażenie, że ktoś przeczytał wiadomości, których jeszcze Ty nie przeczytałeś? To tylko niektóre symptomy, że coś może być nie tak z Twoim kontem pocztowym. Przejęcia skrzynek pocztowych są najczęstszym i zarazem najłatwiejszym sposobem ataku dla cyberprzestępców. Wielu zaatakowanych użytkowników nie ma nawet świadomości, że od kilku dni ktoś może czytać ich korespondencję. Dowiadujemy się o tym najczęściej post factum, gdy coś się wydarzy, zostaną skasowane maile i kontakty lub gdy ktoś z Twoich znajomych otrzyma od Ciebie „głupiego maila”. W najgorszym przypadku dowiesz się o tym, gdy utracisz dostęp do skrzynki. Wtedy jest już za późno.

Dla osób, które używają poczty elektronicznej w codziennej pracy skutki zhakowania mogą być katastrofalne. Pomimo obecności innych mediów społecznościowych (Facebook, Twitter, LinkedIn, itp.) oraz aplikacji (Watsapp, Messanger) wspomagających komunikację i wymianę informacji, nadal dla większości interakcji osobistych jak również dla kontaktów między przedsiębiorstwami w dużej mierze polegamy na e-mailach. Pocztę używamy także do potwierdzeń w usługach finansowych, często możemy znaleźć w niej dane osobiste, numery kont, a nawet hasła. Jest naszym osobistym „cyfrowym portfelem” i wielu użytkowników nie posiada tej świadomości, dopiero uzyskuję ją po incydencie. Włamanie do poczty elektronicznej często jest wstępem do kradzieży tożsamości i początkiem dużego problemu.

Istnieje wiele sposobów, za pomocą których można zminimalizować ryzyko wystąpienia powyższego problemu. Pisaliśmy o tym w artykule jak rozpoznać podejrzane wiadomości e-mail. Niemniej jednak nic nie jest niezawodne i nikt nie jest doskonały, więc prawdopodobieństwo, że będziemy mieli problem dotyczący włamania do naszej skrzynki pocztowej i będziemy narażeni w pewnym momencie np. na atak phishingowy, jest stosunkowo wysokie.


Moja poczta została zhackowana! Co robić?

Jeśli problem dotyczy Twojej głównej skrzynki pocztowej, której adresem posługujesz się na wielu portalach internetowych lub nawet w komunikacji z partnerami biznesowymi, znajomymi, bankiem, skrzynką EPUAP itp., powiemy krótko – masz duży problem. Ale spokojnie, nie denerwuj się, usiądź spokojnie i uważnie przeczytaj poniższe wskazówki. Z pewnością Ci się przydadzą i będziesz dalej mógł wymieniać maile:)

Wskazówka nr 1 – Nie wpadaj w panikę.

Spokój i opanowanie w sytuacji kryzysowej jest najcenniejszą cechą, ponieważ w nerwach możesz wykonać szereg niepotrzebnych czynności, które mogą Cię jeszcze bardziej pogrążyć lub nawet zdekonspirować. Być może to, że nie możesz zalogować się do poczty wcale nie oznacza, że zhakowano Ci konto – być może dostawca poczty lub dział IT w Twojej firmie w danej chwili ma problem z serwerem pocztowym lub z jakimś mechanizmem uwierzytelniania. Sprawdź, na forach u operatora lub na stronie lub skontaktuj się z działem IT w firmie i spytaj, czy występuje obecnie jakiś problem z serwerem poczty – na pewno ktoś go wcześniej zgłosił. Pamiętaj też, że sytuacje podwyższonego ryzyka wzmagają aktywność cyberprzestępców, ponieważ wiedzą oni, że czujność mechanizmów bezpieczeństwa może być zachwiana, użytkownicy postępują chaotycznie co może doprowadzić do szeregu innych pomyłek. Zwracaj na to uwagę. Jeśli okaże się, że z serwerem pocztowym jest wszystko w porządku, a Ty nadal nie możesz się zalogować przejdź do kolejnego kroku.

Wskazówka nr 2 – Zmiana hasła do poczty.

W sytuacji, w której widzisz, że coś jest nie tak z wiadomościami w poczcie lub otrzymałeś informację, że są wzmożone ataki na Twojego dostawcę poczty, najlepiej zmienić na niej hasło. Ustaw silniejsze hasło np. na takie jak zalecaliśmy w artykule tutaj. Przy tworzeniu hasła warto abyś pamiętał, żeby nie było one oczywiste dla atakującego i składnia nie była zbyt prosta. Warto też zabezpieczyć możliwość zalogowania się do poczty o dodatkowe uwierzytelnienie dwuskładnikowe. Część z dostawców poczty takich jak Gmail, czy Microsoft oferuje takie dodatkowe zabezpieczenie. Dzięki niemu, nawet jak cyberprzestępca przejmie Twoje hasło, nie będzie mógł zalogować się na pocztę. Fakt ten nie oznacza, że w danej sytuacji nie powinieneś zmienić hasła. Ludzie używają tych samych haseł w wielu miejscach, więc przejęcie jednego może oznaczać możliwość zalogowania się gdzie indziej, ale o tym później.

Wskazówka nr 3 – Spróbuj odzyskać dostęp do konta.

Jeśli cyberprzestępca po zhackowaniu Twojego konta zmienił na nim hasło, postępuj zgodnie ze wskazówkami z centrum pomocy serwisu poczty e-mail. Liczące się serwisy hostingowe, które utrzymują dla użytkowników skrzynki pocztowe z pewnością stawiają na bezpieczeństwo i oferują różne opcje zmiany hasła (reset hasła przy użyciu alternatywnego adresu e-mail lub na SMS). Podobnie jest to realizowany wśród dużych operatorów poczty takich jak Office365 lub GMail. W niektórych przypadkach hasło lub dostęp do poczty możesz odzyskać odpowiadając na pytania pomocnicze, lecz pamiętaj, że po odzyskaniu hasła warto je też zmienić na nowe. Kreatywność przy ich tworzeniu jest jak najbardziej wskazana, żeby nie były zbyt trywialne do odgadnięcia. Innym sposobem zmiany hasła oferowany przez niektórych dostawców jest podanie alternatywnego maila lub numeru telefonu, na który przychodzi kod resetujący. Warto też, abyś ustawił w ustawieniach poczty powiadomienia wysyłane do Ciebie w momencie zmiany hasła lub użył mechanizmu potwierdzania zamiany np. poprzez kod wysyłany na SMS. Będziesz wtedy bardziej zabezpieczony przed tym incydentem i poinformowany, czy robił to ktoś inny.

Wskazówka nr 4 – Skontaktuj się z operatorem poczty i zgłoś mu incydent.

Informując o incydencie operatora poczty możesz uzyskać od niego dalszych informacji na temat charakteru i źródła ataku. Operator powinien przechowywać logi z aktywności logowania się do Twojej poczty, z których można się dowiedzieć kiedy, skąd oraz nawet z jakiego urządzenia odbywało się logowanie i z jakiej wersji przeglądarki. Również będzie on “ostatnią deską ratunku” do umożliwienia Ci dostępu do skrzynki pocztowej, w której standardowe procedury odblokowania nie zadziałają. Lecz w tym przypadku możesz liczyć się z tym, że cały ten proces może zająć dłuższy okres czasu, ponieważ przy tego typu działaniu muszą zostać dopełnione wszelkie formalności związane z potwierdzeniem Twojej prawdziwej tożsamości. Pamiętaj, że najlepiej zrobić to jak najszybciej, ponieważ im dłużej zwlekasz tym bardziej narażone są Twoje usługi ochrony tożsamości tj.: dostęp do konta bankowego, firmy ubezpieczeniowej, czy kart kredytowych.

Wskazówka nr 5 – Niezwłocznie powiadom znajomych.

Możesz to zrobić w mediach społecznościowych lub wysyłając im e-maila (jeśli oczywiście masz do niego dostęp) lub dzwoniąc do nich. Skuteczną metodę dla Ciebie wybierzesz na pewno sam. Pamiętaj, że przejęcie Twojej poczty oznacza przejęcie całej korespondencji, kontaktów i załączników w niej zawartych. Cyberprzestępca na pewno wcześniej, czy później z tego skorzysta albo już skorzystał. Może też używać Twojej poczty do atakowania innych osób, aby bardziej uwiarygodnić się wśród Twoich adresatów.

Wskazówka nr 6 – Nie lekceważ ustawień osobistych poczty e-mail.

Zmiana takich ustawień jak alternatywny adres email czy numer telefonu, na który mają trafiać wszelkie powiadomienia może spowodować, że cyberprzestępca odetnie Tobie dostęp do możliwości zmiany hasła lub odblokowania konta opisywanego powyżej. Wtedy nie pozostanie nic innego, jak skorzystanie ze wskazówki nr 4. Haker może również zmienić pytania pomocnicze otwierając sobie tylną furtkę do Twojej poczty. Po ataku należy zwrócić na to uwagę i je zmienić.

Wskazówka nr 7 – Sprawdź foldery w poczcie i skontaktuj się z administratorem poczty.

Skrzynka nadawcza, elementy wysłane, robocze lub usunięte mogą zawierać ślad czy z Twojej skrzynki nie były wysyłane/kasowane inne maile. Jeśli przestępca ukrył po sobie taką aktywność, na pewno informacje o jego aktywności znajda się w logach transakcyjnych serwera pocztowego. W tym celu najlepiej jakbyś udał się do swojego operatora poczty lub poprosił administratora poczty w firmie o sprawdzenie, gdzie były wysyłane maile. Upewnisz się wtedy, czy zostałeś zhakowany zakładając, że doskonale pamiętasz, kiedy i do kogo jakie maile wysyłałeś.
Inną sprawą są dane jakie umieszczają użytkownicy w poczcie. Większość z nich są to dane osobowe i finansowe. Jeśli takie masz powinieneś poinformować swoich kontrahentów, że mogły wypłynąć i dostać się w niepowołane ręce.

Wskazówka nr 8 – Przeskanuj swój komputer.

Jeśli doszło do ataku na Twoją pocztę najprawdopodobniej nie skończyło się tylko na niej. Mogłeś otworzyć w niej złośliwy załącznik (przykład z opisem znajdziesz tutaj oraz w artykule o Allegro), który zainfekował wirusem Twój komputer i dzięki temu cyberprzestępca uzyskał do niego dostęp. Może też kontrolować i monitorować wszystko co na nim robisz instalując na nim trojana. Przeskanowanie komputera przez zaktualizowane oprogramowanie antywirusowe może pomóc w wykryciu szkodliwego oprogramowania, ale też nie zawsze. Ale o tym napiszemy kiedy indziej.

Wskazówka nr 9 – Zmiana haseł w innych systemach i stronach WWW.

Jeśli używasz tego samego hasła w innym systemie, aplikacji, portalu, banku lub poczcie najlepiej je zmień. Często ułatwiamy sobie w ten sposób życie – cyberprzestępcy o tym wiedzą. Poczta e-mail to zbiór wszelkich komunikatów aplikacji czy potwierdzeń z innych portali, banków, w których masz zarejestrowane swoje konto. Twój e-mail, na który włamał się hacker zawiera wskazówki, które doprowadzą cyberprzestępców do tych właśnie portali.

Wskazówka nr 10 – Bądź czujny i obserwuj!

Jeśli cyberprzestępca przejmie Twoją skrzynkę, uzyska najprawdopodobniej dane takie jak numer ubezpieczenia, dowodu, numer konta lub nawet hasła do innych usług. To tak jakbyś zgubił portfel. Twój adres e-mail jest ważnym elementem Twojego portfela tożsamości, co oznacza, że możesz zminimalizować ryzyko niebezpieczeństwa kontrolując sytuację na bieżąco, a w razie konieczności w szybkim czasie zredukować szkody do minimum. Obserwuj aktywności na wszystkich portalach, do których masz dostęp. Jeśli zauważysz jakieś błędne logowania do konta w Twoim banku to sygnał, że dzieje się coś niepokojącego.


Czy moje dane, hasło i e-mail wyciekły do Internetu?

Oprócz naszych wskazówek odnośnie zachowania się w sytuacji, gdy Twoje konto pocztowe zostało zhackowane, warto skorzystać z ciekawego portalu w Internecie, który sprawdzi czy nasze dane wyciekły i krążą po Darknecie.

Strona dostępna jest pod adresem http://haveibeenpwned.com

Wystarczy podać w niej w polu wyszukiwania adres e-mail lub login, aby przekonać się czy konto zostało przechwycone. Strona sprawdzi w swojej bazie, czy konto zarejestrowane na Twoj adres email zostało już kiedykolwiek skradzione i udostępnione publicznie. Jeśli tak, dowiesz się w jakich serwisach doszło do złamania zabezpieczeń i wycieku danych. Pamiętaj, że jeśli nie otrzymasz w portalu żadnych wyników nie daje pewności, że Twoje konto nie zostało zhakowane. Po prostu jest to dodatkowe źródło danych, które możesz sprawdzić od czasu do czasu.

Ciekawą funkcjonalnością na portalu jest możliwość uruchomienia powiadomień za każdym razem, gdy Twój adres email pojawi się w nowym wycieku oraz możliwość sprawdzenia czy hasło, którego chcecie użyć pojawiło się w dowolnym z wycieków. Warto przetestować stare hasła, jeśli dawno ich nie zmienialiśmy. Można to zrobić albo z poziomu wyszukiwarki na stronie albo ściągnąć bazę wszystkich haseł i na własnym dysku je przejrzeć.

Czy strona, w której wpisujemy nasze dane takie jak adres e-mail, czy hasło jest bezpieczna? Z pewnością taka aktywność jest monitorowana i byś może przechowywana (chociaż twórca zapewnia, że nie jest), lecz nie o to w tym wszystkim chodzi. Korzystając z niej należy pamiętać, o tym o czym mówi sam twórca serwisu, że nie istnieje nic idealnie bezpiecznego. W związku z tym, jeśli w serwisie wpiszecie hasła, rekomendujemy je zmienić jak najszybciej. Niezależnie od tego czy okazało się, że ktoś je wcześniej wykradł czy nie. Jak zapewnia portal nie zostawiamy tam żadnych danych, a możemy dowiedzieć się bardzo dużo.


RocketReach

Inną ciekawą stroną do przeszukiwania naszych danych w Internecie jest RocketReach (https://RocketReach.co).

Dowiemy się z niej (wymagane jest zalogowanie) między innymi jaki adres e-mail lub telefon posiada szukana osoba podając jedynie jej atrybuty: imię i nazwisko. Portal sprawdzi w wewnętrznej bazie konkretną osobę i pokaże, czy jest ona zarejestrowany w portalach społecznościowych.


Podsumowanie

Sytuacja, w której niepowołana osoba zdobędzie dostęp do Twojej poczty e-mail, profilu na portalu społecznościowym czy jakiegokolwiek innego konta w sieci, może być dla Ciebie nie tylko niekomfortowa, ale również bardzo nieprzyjemna w skutkach. Istnieje niebezpieczeństwo, że cyberprzestępca dokona zmian w ustawieniach, dotrze do prywatnych informacji, a przede wszystkim ukradnie ważne dane.

Pamiętajmy, że wszyscy jesteśmy tylko ludźmi. Popełniamy błędy, dlatego powinniśmy zwrócić większą uwagę na otoczenie, aby chronić osobiste rzeczy, które posiadamy. W dobie cyfryzacji stosowanie się do sprawdzonych i dobrych praktyk na pewno wyjdzie nam na dobre. Nie pozwólmy też, aby przez naszą nieuwagę cyberprzestępcy mogli zrobić krzywdę innym.

Nigdy nie myśl „To mi się nie stanie”. Wszyscy jesteśmy zagrożeni, stawką jest Twój osobisty i finansowy dobrobyt oraz pozycja i reputacja firmy, w której pracujesz. Postępując zgodnie z powyższymi wskazówkami zminimalizujesz to ryzyko w sytuacji kryzysowej.


Zapraszamy i zachęcamy do czytania innych artykułów z kampanii Apteczka Security, które publikowane będą cotygodniowo w piątki.

Podziel się z innymi tym artykułem!